Niet van brood alleen…

Nog niet zo lang geleden kwam de Koreaans-Duitse filosoof  Byung-Chul Han met zijn essay getiteld ‘De vermoeide samenleving’. Een titel die mij blijvend intrigeert. En misschien is dit essay deze dagen wel actueler dan ooit. De oorzaak van deze vermoeidheid zou nog weleens gevonden kunnen worden in het feit dat er nauwelijks meer sprake is van een samenleving. We zijn zo langzamerhand een optelsom van individuele eilandjes geworden met het idee dat wij onszelf zouden moeten kunnen redden. Met alle gevolgen van dien. Juist ook in magere jaren breekt ons dat op. Want we redden het niet alleen. We hebben elkaar nodig. Dat was ook al zo toen we in overvloed leken te leven, maar dat is nu helemaal het geval. De oververmoeide en onbereikbare eilandjes die we geworden zijn, lijken echter nauwelijks meer te kunnen denken in een ‘samen’. Terwijl het er juist nu zo op aankomt.

Het systeem van groei en vruchtbaarheid is vastgelopen, zo gaat het verhaal van Jozef. Het werkt niet meer. Er komt geen water meer uit de kraan. De pinautomaten doen het niet meer. En brood is nergens meer te koop. De Egyptenaren schreeuwen van de honger. En heel de aarde schreeuwt met hen mee. De almachtige, als een god vereerde Farao kan niets meer. Hij kan alleen maar iets als het goed gaat. Nu kan hij slechts van zich afwijzen naar die Hebreeuwse slaaf Jozef. Jozef heeft ervoor gezorgd dat de voorraadschuren goed gevuld zijn. En zo komt heel de hongerende aarde naar Jozef. Hij is de enige die weet hoe je overeind blijft in magere jaren.

Maar alleen met brood redden we het niet. In de bijbel is brood dat niet gebroken en gedeeld wordt geen echt brood. We kunnen misschien wel denken dat we het op ons oververmoeide eilandje in ons eentje kunnen redden, maar het werkt niet. We hebben elkaar nodig. We hebben mensen nodig die medemensen willen worden. Zonen die broeders worden en dochters die zusters worden. En daarom moeten die broers van Jozef in beweging komen. Zij moeten gaan ontdekken dat het geheim van het leven niet de verkokerde individualiteit is maar de gemeenschap, het samen.

Ze dalen af naar Jozef, zonder dat ze het in de gaten hebben. Ze vinden niet alleen brood, maar ook degene die ze het liefst uit de weg hadden geruimd. Ze moeten ontdekken dat brood zonder broederschap niet te eten is. Ze worden uitgedaagd om uit hun verkokerde bestaan te treden en hun verloren broeder in de ogen te zien. Doodeng. Maar zo bevrijdend.

Aanstaande zondag oefenen wij dit verhaal met matses en wijn. Kijken of we het nog kunnen. Opdat we van vermoeide eilandjes worden tot medemensen.

Ad van Nieuwpoort