Overdenking uitgesproken bij de gedachtenis Niek de Graaf

Overdenking uitgesproken bij de gedachtenis Niek de Graaf
Overdenking uitgesproken bij de gedachtenis Niek de Graaf door Ad van Nieuwpoort, 11 november 2020

‘Mijn belijdenistekst is ‘ … want door het geloof staat gij vast’ (2 Kor 1 : 24). Daar kan ik me nog steeds in vinden. De liefde van Mexx doet mij echter nog vaster staan.’ Zo eindigt de brief die Niek schreef in september 1996 voor zijn huwelijk aan Ds Will Pantjes. En daarmee vat Niek precies samen wat in jullie trouwtekst door de apostel Paulus wil worden gezegd. ‘Geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de meeste van deze is de liefde.’ De liefde die hij in jou vond, Margaret, en later in zijn twee engelen hebben hem gemaakt tot wie hij was. Een liefde die in hem overstroomde en waarmee hij zoveel mensen wist te raken. Zelden heb ik mensen zo vol liefde horen spreken over gemeentelid en vriend als over Niek. Hij wist mensen tot hun bestemming te brengen, zo zeiden jullie vorige week. En dat is het denk ik precies. In een wereld vol oppervlakkigheid waar zoveel wordt gesproken en zo weinig gezegd, was Niek iemand die bijna gulzig hunkerde naar dat volle echte leven. Een bijzondere ervaring voor mij ook deze weken om iemand tegen te komen die er niet is. In alle verhalen komt hij zo intens tot leven. Zo vol is iedereen van de mens die in Niek hebben mogen ontmoeten. Een mens die echt aandacht had. Niet met een half oor om er zelf beter van te worden, maar helemaal. Alles helemaal. Dingen niet een beetje kunnen doen, maar alles intens. Alles ten volle omarmend. Zoals jij Lucy het ook uitdrukte: hij heeft mij geleerd dat je je moet openstellen. Dat je moet leven! En daarmee gedenken we een Mensch, met ’s c h’.

De door Huub Oosterhuis bewerkte Psalm gaat over de vraag of wij ons gekend weten. Het vindt zijn oorsprong in die oeroude woorden van die Hebreeuwse dichter die zijn verwondering uitspreekt over het feit dat hij in zijn Mensengod iemand gevonden heeft die hem misschien wel beter kent dan hij zichzelf kent. Want wat is dat: jezelf kennen? Hoe doe je dat? En hoe kennen wij elkaar? Het kan enkel en alleen door die ander die jou op het oog heeft. Iemand die je ziet. De jij die mij tot ik maakt. Iemand die jou voor lief neemt, ook als het even niet gaat. Als je even niet mooi bent of gevat. Als het even niet lukt in het leven. Als er rimpels zijn en vragen. Daarover gaat die Psalm. En sinds vrijdag zie ik bij die Psalm steeds die foto die jullie me lieten zien op dat afstudeerdiner waar jij tegenover Niek zit. Allebei naar elkaar toegebogen. Met een intensiteit die van die foto afspat. Waarop het lijkt alsof jullie alles en iedereen om je heen zijn vergeten. Zo’n ontroerende foto. Ineens was daar in zijn leven een vrouw die hem zag en op slag liefhad. Te mooi om waar te zijn. En dat was misschien wel ook waar Niek zo hartstochtelijk naar zocht. Ook in het geloof. Nota bene in zijn tweede studiejaar op zoek naar een dominee voor catechisatie. Niet echt een gebruikelijke tijd om zoiets te doen. Maar hij deed het. Smachtend naar verdieping. Maar misschien dus ook wel naar die erkenning. Smachtend naar iemand die jou ziet staan. En jou omarmt. Geloof, hoop en liefde maar de meeste is de liefde. De tekst is voor mij in elk geval door jullie verhalen over Niek weer helemaal tot leven gekomen. Dat leven van jullie vier omgeven met hartjes. Ik hoor het in wat hij zaaide in de mensen die hij in dit huis ontmoette. De hartstochtelijke wil om ook van deze kerk iets te maken waar velen van zouden opbloeien. Liefdeszaadjes die op tal van plaatsen, ook in deze donkere weken, tegen de klippen op toch aan het ontkiemen zijn.

In dat oude Hebreeuwse gedicht wordt taal gegeven aan een vertrouwen dat boven ons uitstijgt. Een vertrouwen namelijk dat waar je ook gaat in het leven, dat overal die hand van de liefde je zal begeleiden. In die oude tekst staat zelfs: “Zei ik: duisternis moge mij overvallen, dan is de nacht een licht om mij heen. Zelfs de duisternis verbergt niet voor u maar de nacht licht als de dag, de duisternis is als het licht’.

Het werd donker de laatste maanden in het leven van Niek. En die duisternis wordt omringd met tal van onbeantwoorde, onuitstaanbare vragen. Alleen al de gedachte dat jullie beter af zouden zijn, zonder hem. Is niet te doen. Het spreekt tegen het leven waarmee Niek jullie en zovelen juist heeft geïnspireerd. Namelijk: Ga het aan! Sta open! Omarm het! Het verscheurt ons allen.

En daarom is het zo raak wat jij Margaret zo even zei: dat zijn verhaal en zijn betekenis daardoor maar niet wordt overschaduwd. En dat is precies wat volgens mij ook die dichter heeft willen zeggen: zoek het licht op. Blijf niet bij het duister. Maar pak op wat Niek jullie zo intens heeft gegeven. Dat is wat in de bijbel ‘gedenken’ betekent. Dat is niet zomaar een paar herinneringen ophalen. Dat is iemand zo present stellen dat die jou draagt en sterkt. Dat die van invloed is op wat je zegt en wat je doet. Precies zoals Niek het verwoordde over de liefde die hij vond. Een liefde die hem droeg. Dat bid ik jullie zo met klem toe in alle verdriet en gemis. Dat Niek steeds maar weer even tot leven mag komen. Als jij viool gaat spelen, Kitty. Of als jij je studie weer op gaat pakken, Lucy. Of gewoon als jullie weer eens met een goed glas wat gedichten gaan lezen en ingewikkelde sinterklaassurprises gaan maken.

Hij heeft heel veel liefde achtergelaten waar jullie nog vele, vele jaren mee uit de voeten kunnen. En ook wij in deze gemeente. Ook als wij de plannen van Niek handen en voeten gaan geven. Dan zullen we hem gedenken zoals het hem toekomt. Ik eindig met een gedicht van Hanny Michaelis, dat ik maar even toespits op Niek.

In Memoriam

Meen niet dat hij gestorven is –
over de velden rijst zijn schim
ten voeten uit tegen de kim,
ontheven aan de duisternis.
Zie hoe hij aan de einder brandt,
een ranke smetteloze vlam
die lichtend aan de as ontkwam,
gelouterd en onaangerand.
Lieflijker dan een bloesemblad
dat geurend aan zijn knop ontviel,
ademt zijn wezen door de ziel
van hen die hij heeft liefgehad.
En in de diepten van hun hart,
uit doolhoven van leed ontward,
weerspiegelt zich zijn beeltenis.
……………………………
Meen niet dat hij gestorven is!

Hetzij wij leven, hetzij wij sterven: wij zijn des Heren.

Amen





Gebeden
Als Gij een God zijt die zich om ons bekommert,
hoor dan onze gebeden
nu wij moet doen wat we helemaal niet willen
Geef ons te kracht om Niek zo te gedenken dat hij tot leven komt
in wat wij doen en wat wij zeggen.
Leg uw liefdevolle handen op Margaret, Lucy en Kitty
 en op ons allen
Geef draagkracht en moed als wij zijn stem zo moeten missen
zijn knipoog en zijn schaterlach
Geef ons moed en levenskracht
als wij worstelen met onze vragen over die duisternis en die angsten
Dat wij steeds weer het licht vinden
en mogen weten dat we geliefd zijn
niet om onze perfectie,
maar om wie wij zijn
met alle breuken en brokken
met alle mislukkingen
ook als wij het even niet weten
niet mooi zijn
maar naakt
Geef ons dan te weten dat Gij ons neemt zoals wij zijn
en dat we bij u niets op hoeven houden.
Dat bidden wij u om Christus wil



 
terug