Terugblik Duinzichtgesprek met Ernst Hirsch Ballin Terugblik Duinzichtgesprek met Ernst Hirsch Ballin


                                                                                                                                            Fotos: Michiel Goudswaard
Ad van Nieuwpoort in Duinzichtgesprek met Ernst Hirsch Ballin, Duinzichtkerk 19 februari 2023

   Waakzaam burgerschap, dat is de titel van het in 2022 verschenen boek van Hirsch Ballin en de aanleiding tot dit gesprek. Een gesprek op hoog niveau voor een ademloos luisterende volle kerkzaal, omlijst met ontspannende pianomuziek gespeeld door Koen van der Linden.
   Het boek is niet autobiografisch, maar wel beïnvloed door zijn jeugd met een Amsterdamse moeder uit een katholiek-sociaal milieu en vader een in 1939 uit Wiesbaden gevluchte liberaal-joodse jurist.
Van het levensverhaal van zijn vader heeft hij geleerd dat in de jaren ’20 en’30 in Duitsland en daarbuiten onvoldoende waakzaamheid bestond jegens ontwikkelingen die toen onvoorstelbaar werden geacht. Is het nu anders?
    Waakzaam burgerschap benoemt zichzelf tot gids voor wie in verwarring is. Verwarring is een veelvoudig begrip. Het houdt in verlies van betrokkenheid bij de rechtsstatelijke instituties, vernauwing, verangstiging in intermenselijke betrekkingen in het algemeen, geen medeverantwoordelijkheid willen dragen voor staat en recht. Veel mensen zijn afgehaakt. Afhaken leidt tot aanhaken bij extreem rechtse ideologieen en tot verdeeldheid en vijandschap. Kijk naar de opvattingen over mensenrechten. Vaak worden die begrepen als egorechten, wat polarisatie met zich mee kan brengen. Mensenrechten gaan dieper, gaan over het levensperspectief van mensen, over de toekomst van klimaat, milieu etc. Je kan  ze beter medemensenrechten noemen. Zo dienen wij permanent waakzaam te zijn voor het behoud van de democratische rechtsstaat.  Laten we het gemeenschappelijke erkennen en overeind houden en sluit je niet op in je eigen superieure en dus anderen uitsluitende club. Dat laatste is een verkeerd soort individualisering.
   Hoe doe je dat, waakzaam zijn? Door goed op te letten. Voor politici ook: eerst onderzoeken, dan de opvatting. Niet marchanderen met het recht, geen geitenpaadjes zoeken en niet partijpolitiek het ethos van de democratische rechtsstaat laten overstijgen. En voor de gewone burger: denk na (is er niet te veel immigratie? is woke gevaarlijk? is de pers voldoende waakzaam? te veel partijen in de Tweede Kamer? allemaal vragen uit de zaal waarop Hirsch Ballin antwoordt: analyseer waar je het precies over hebt en dan is het antwoord genuanceerd). De burger kan aan waakzaamheid ook bijdragen door niet te zwijgen waar stemverheffing gewenst is.
   Hirsch Ballin sluit af met een verwijzing naar Levinas: beperkt onze onoplettendheid onze verantwoordelijkheid, zijn wij voldoende oplettend en waakzaam, zijn wij als mensen genoeg mensen?

Jan Suijver

Kijk hier het Duinzichtgesprek met Ernst Hirsch Ballin terug
Luister hier de podcast op Spotify
terug