Verslag van het gesprek van Ad van Nieuwpoort met rabbijn Soetendorp, 11 juni 2023 Duinzichtkerk,  met vooraf en in de pauze prettige pianomuziek van Koen van der Linden.

Verhaal van hoop

   Gevraagd naar wat Soetendorp heeft gevormd, vertelt hij zijn levensverhaal dat in 1943 begon; hij was toen drie maanden oud. Bij een razzia vond de SS het gezin. Een SS-er boog zich over de wieg, keek het kind in de ogen, werd ontroerd en gaf met een smoes – om zich groot te houden jegens zijn kompanen – uitstel: we komen jullie morgen halen. Zo kon de jonge Soetendorp gered en ondergebracht worden bij een gezin in Velp, waar hij de oorlog overleefde.

   Dit is een van de hoogst persoonlijke, pastorale verhalen in zijn  recente boek Levenslessen van een rabbijn.

Zolang de blik de duisternis kan doorklieven, is er niets verloren. Dit is de leidraad in heel het leven van Soetendorp. Hij is een geboren verteller. Een volle kerk luistert muisstil naar zijn ruime monologen. Hij heeft vaak voor klassen met kinderen gestaan en gesproken. Klaslokalen zijn belangrijk, “daar gebeurt veel”. Soetendorp laaft zich aan de rake opmerkingen van kinderen. Hij gelooft in de jeugd, die inspireert hem.  Jongeren voeden zijn hoop en optimisme. Voor Soetendorp slaat de balans tussen duisternis en hoop door naar hoop en optimisme. Dit geldt ook voor de toekomst van Israël en zijn Palestijnse omgeving. Harde confrontatie kan weliswaar helend werken, maar de zachte krachten geven uiteindelijk hoop.

   Ik blijf geloven in de messiaanse tijd, aldus S. Als we maar in staat zijn  demonen te verdrijven, zijn we bij machte van deze gebarsten wereld een paradijs te maken. Wat is daarvoor nodig? Je verplaatsen in de positie van de ander gepaard aan zelfkritisch vermogen. Moed. Bruggen proberen te bouwen. Noodzakelijk zijn ook samenwerking, vooral tussen oud en jong, bundeling van krachten, en wetenschappelijke ontwikkelingen, “ook al kunnen we met kunstmatige intelligentie en atomen de wereld vernietigen”. Ik hoop en vertrouw dat onze kinderen in vrede en heelheid zullen leven. Laat ellende en woede niet ten koste gaan van hoop, kracht, licht, talent en liefde.

   Citaat uit Levenslessen van een rabbijn: “Als ik kijk naar hoe mijn leven begonnen is, heb ik niet de luxe van de wanhoop…Of mij door frustratie over teleurstellingen terugtrekken, zodat ik op die manier geen enkele verantwoordelijkheid hoef te nemen om te werken aan verbeteringen. Het zelfzuchtig fatalisme van na mij de zondvloed”. Hiervan leggen Levenslessen én het Duinzichtkerkgesprek op indrukwekkende wijze getuigenis af.

Jan Suijver

Duinzichtgesprekken: Ad van Nieuwpoort in gesprek met Barbara Baarsma op zondag 18 september 2022.

Felle buien die zondagmiddag, maar toch een volle kerk die geinteresseerd is in Groene Groei, de titel van het boek van Barbara Baarsma. Het gesprek wordt prachtig ingeleid met pianomuziek van Martijn Pranger.

   Baarsma, als econome verbonden aan de Rabo-bank en hoogleraar toegepaste economie aan de UvA alsook veelgevraagde deelneemster aan het publieke debat, introduceert zichzelf door te zeggen dat zij geen politieke standpunten bepleit, maar met economische feiten een bijdrage wil leveren aan het debat over de maatschappelijke uitdagingen. Er is behoefte aan feiten en kennis, zodat men beter kan oordelen.

   Op de vraag van Ad hoe de politiek reageert op die waaier aan uitdagingen antwoordt Baarsma dat ze op zichzelf respect heeft voor de oplossingen (zoals de bestrijding van de armoede als gevolg van de energieprijzen, het integraal zorgakkoord), maar dat die te veel “pleisters plakken” zijn. Het grote verhaal ontbreekt. Dit komt enerzijds door het korte-termijn-denken van de overheid, zelden verder dan vier jaar, terwijl grote vraagstukken een lange-termijn-benadering vragen,  maar anderzijds en misschien wel vooral door de vertrouwenscrisis die de politiek op dit ogenblik kenmerkt.

   Hoe keer je die, vraagt Ad. Lange adem. Hiervoor zijn leiderschap en moed nodig. Moeilijke boodschappen aan het electoraat overbrengen (inleveren, minderen, andere levensstijl) en niet gefocust zijn op politiek gewin bij de volgende verkiezingen. Politieke idealen op de langere termijn. Nog niet eens zoveel langer. Hoe betalen we onze welvaart in 2040 als tegenover twee AOWérs één werkende staat? Baarsma keert zich overigens tegen te veel pessimisme en doemdenken. Anders dan de sociale media doen geloven is er een grote zwijgende meerderheid die constructief nadenkt en werkt aan oplossingen voor de toekomst.

   In haar boek Groene Groei betoogt Baarsma dat groei nodig is om onze publieke voorzieningen op peil te houden. Dus ook groei in de belastingopbrengsten. Groene groei met duurzame investeringen en een bedrijfsleven dat zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid kent. Op een vraag of haar eigen bank dat voldoende doet – die zou immers teveel niet-groene investeringen in de agrarische sector zouhebben gestimuleerd – merkt Baarsma op dat de Rabo “net de samenleving” is, 40000 medewerkers met verschillende opvattingen. Toch is de bank wel degelijk op de goede weg; alleen vindt zij  dat het sneller zou moeten.

  Heel veel vragen. Twee die u het meest interesseren. Als Baarsma minister van financien zou zijn, zou ze als eerste het belastingstelsel aanpakken: arbeid minder, rendement uit vermogen meer belasten, minder ingewikkeld en meer stimulansen die het bedrijfsleven sterker de groene kant op sturen. Over al dan niet doorgeschoten marktwerking (bij de zorg) vindt zij dat je niet moet generaliseren. Hangt erg af van de desbetreffende markt. Een goede mix tussen een sterke overheid en een sterke overheid, daar komt het op aan.

   Zij besluit met een citaat uit een toespraak van Roosevelt die een samenvatting van deze samenvatting is: veel critici staan wel te brullen langs de lijn, maar de goede politici doen hun best, tonen moed en kijken verder dan hun electorale neus lang is.

Jan Suijver