‘Wandelen moet ik hoe dan ook om weer tot leven te komen’, schrijft de Zwitserse auteur Robert Walser in zijn novelle De wandelaar, uit 1917. ‘Op een wijdlopige wandeling schieten mij duizend bruikbare gedachtente binnen, terwijl ik opgesloten in mijn huis jammerlijk zou verdorren,verdrogen.’ Ik herken dat. Het denken stokt als je te lang binnen zit.Creatieve processen komen pas op gang wanneer je de ruimte geeft aande leegte. En die leegte kom je niet zittend achter een scherm op hetspoor, zo is mijn ervaring.

Tijdens een lange wandeling kan het zomaar zijn dat tal van gedachtenen zorgen die het creatieve proces blokkeren worden ontmanteld,waardoor je gaandeweg steeds meer ruimte geeft aan de bron die jenodig hebt om op nieuwe ideeën te komen. Dit is overigens een beproefdconcept. De grootste denkers uit de filosofiegeschiedenis waren niet voorniets wandelaars. Van Rousseau is bekend hoe hij de wandeling ervoerals een weldadig contemplatieve bezigheid, die hem in contact brachtmet de ongerepte natuur. Immanuel Kant wandelde elke dag op een vasttijdstip. En van Friedrich Nietzsche zegt men dat hij wel vier uur per dagwandelde.

In het wonderschone verhaal De acht bergen beschrijft Paolo Cognettihoe de hoofdpersoon door zijn vader leert wandelen in de bergen vanItalië. Een van de regels waaraan hij zich moet houden is dat hij in eencadans moet komen en die moet vasthouden. Dat is in de bergenmakkelijker dan in het stadspark in de buurt, maar letten op de cadansvan het wandelen helpt te vertragen, de onrust in je lijf te temmen.Daardoor word je ontvankelijker voor wat je ziet en ervaart.

In zijn inleiding bij zijn dit najaar verschenen fotoboek Corona Shadowsbeschrijft fotograaf Michiel Goudswaard hoe wandelen voor hem depoort opent naar onvermoede creativiteit: ‘Ik loop door de straten enparken, zoek de vrije natuur op. Ik zie de wolken overdrijven, hoor devogels in de lucht en kijk hoe de hazen spelen in het gras. Een hand paktde mijne. Mijn zintuigen openen zich weer, er komt iets meer rust.Onderweg maak ik foto’s, meestal met mijn telefoon, instinctief, zondervooropgezet plan.’

Het interessante van deze serie foto’s is dat Goudswaard je meeneemt opzijn weg en dat je van foto naar foto de verstilling van een wandelingbijna fysiek ervaart. De foto’s zijn genomen tijdens de eerste golf, toenhet nog bevreemdend stil was op straat. Op de meeste foto’s zijn demensen dan ook afwezig. En tegelijk zijn ze er juist in hun afwezigheidook wel. Denk aan de lege Dam tijdens de Dodenherdenking op 4 mei.Maar Goudswaard opent ons vooral ook de ogen voor schaduw en licht.Zaken die alleen in rust opvallen, als je de aandacht en het geduld hebtom erbij stil te staan. We hebben schaduw nodig om iets aan het licht telaten komen. Contrasten zijn nodig om helder te krijgen waar het in hetleven om zou kunnen gaan. Om onze kwetsbaarheid bijvoorbeeld, die wein het dagelijkse leven zo vaak overschreeuwen.

Machtsbeluste politici

In die zin zit ook het kerstverhaal uit het Lukas-evangelie vol schaduw enlicht. Het verhaal zet in met de keizer die zijn spierballen wil laten zien.Om erachter te komen hoe machtig hij wel niet is, moet heel de wereldworden ingeschreven, zo staat er letterlijk. Dat is een gegeven, eenverhaal, dat ook voor ons vandaag nog van betekenis kan zijn. Ook inonze tijd zijn sommige politici niet per se bezig met wat er nodig is omeen samenleving te laten opbloeien, maar geobsedeerd door de vraag hoemachtig populair ze zijn. De grote schaduw van onze tijd is de wurggreepvan het eendimensionale denken in winst en verlies, zonder het over deinhoud te hebben.

Maar in het kerstverhaal brengt deze schaduw wel iets anders op gang. Temidden van het grote verhaal van de macht, komt er een klein verhaal inbeweging. De microstory van twee onaanzienlijke mensen, die, net als aldie anderen, op weg moeten naar waar ze vandaan komen, om zich in teschrijven. Jozef en Maria moeten van Nazareth naar Bethlehem, de stadvan hun voorouders. En daarmee wandelen ze naar de oorsprong vanhun leven.

Bethlehem is meer dan een geografische aanduiding. Bethlehem is deplaats waar David vandaan komt. Vredeskoning David neemt het optegen machten en krachten die de humaniteit onder de voet lopen­. Dáármoet Jozef met zijn door de hemel bevruchte Maria naartoe om eennieuw verhaal te schrijven. Een verhaal dat licht brengt in een wereld volschaduw.

Van de reis naar Bethlehem wordt in het evangelie van Lukas niet veelverteld. Ze gaan op weg naar waar ze vandaan komen. Maar dat ismisschien wel wat elke goede wandeling in zich draagt: de kans daar uitte komen waar het in oorsprong allemaal om was begonnen. Tot de kernkomen, niet afgeleid door zijpaden en omwegen. Dat is wat een goedewandeling voor ons in petto zou kunnen hebben. Heel persoonlijk, maarook maatschappelijk.

Waarom zijn we zo nonchalant omgesprongen met de zorg, terwijl datons grootste goed blijkt te zijn deze maanden? Waarom zijn we zo slordigomgegaan met die juf en die meester die onze kinderen helpen in hunmenswording? Allemaal zaken die in deze coronatijd aan het lichtkomen. Kernvragen waar ook de verteller van het kerstverhaal ons bijstilzet. Wie zal het laatste woord hebben? De keizer die zijn spierballenlaat zien of een kind dat alles in zich heeft om de menselijkheid te latenopbloeien?

Corona Shadows is t/m 31 jan te zien in de Zocherlounge, in Bloemendaal (za en zo, 13 -17 uur). Info over het fotoboek via michielgoudswaard.com.

Ad van Nieuwpoort schreef Leven! Zonder oplossing, over het boek Job in coronatijd.